Δευτέρα 4 Μαρτίου 2013
Οι επιλογές της κυβέρνησης για την ΑΟΖ
Βασίλης Γιαννακόπουλος, γεωστρατηγικός αναλυτής και συγγραφέας του βιβλίου «Αραβική Άνοιξη»
geostrategical@yahoo.gr
Καθώς πλησιάζει η 5ηΜαρτίου (ηµεροµηνία συνεδρίασης του Ελληνοτουρκικού Ανωτάτου
Συµβουλίου Συνεργασίας), τα δηµοσιεύµατα, τα σχόλια και οι αναλύσεις σχετικά µε την
ελληνική ΑΟΖ και γενικότερα για τα ελληνοτουρκικά αρχίζουν να πυκνώνουν, κυρίως στα
ελληνικά και τουρκικά ΜΜΕ. Το θέµα αποκτά ιδιαίτερη σηµασία, καθώς αφενός
ολοκληρώνονται οι έρευνες του Nordic Explorer και των δύο µικρότερων συνοδευτικών
σκαφών (Romulus και Thor Chaser) της Νορβηγικής εταιρίας Petroleum Geo-Services (PGS)
στη θαλάσσια περιοχή της ∆υτικής Ελλάδας και νοτίως της Κρήτης, αφετέρου λόγω των
διαφόρων δηµοσιευµάτων σχετικά µε την πρόσφατη τυχαία(;) συνάντηση στη Ντόχα µεταξύ
του Έλληνα πρωθυπουργού και του Τούρκου οµόλογού του, αλλά και λόγω της επιδείνωσης
στις σχέσεις Αθηνών-Άγκυρας εξαιτίας των τουρκικών δηµοσιευµάτων για τη δήθεν
εκπαίδευση Κούρδων τροµοκρατών
στην Ελλάδα. Επιπρόσθετα µε όλα τα
παραπάνω, η επίσκεψη του Γάλλου
προέδρου στην Αθήνα και οι δηλώσεις
του για την ελληνική ΑΟΖ και τη
συνεκµετάλλευση των πιθανών
κοιτασµάτων υδρογονανθράκων,
αλλάζουν τα δεδοµένα. Συνεπώς,
δηµιουργείται ένα µάλλον αισιόδοξο
κλίµα, διευκολύνοντας ως ένα βαθµό τις
επόµενες κινήσεις της κυβέρνησης για
το θέµα της ΑΟΖ, ενώ ταυτόχρονα
προοιωνίζεται η έναρξη µιας περιόδου
έντασης ως προς τα ελληνοτουρκικά.
Σχετικά µε την επικείµενη συνεδρίαση, που θα πραγµατοποιηθεί στην Κωνσταντινούπολη, θα
πρέπει να τονισθεί ότι δεν αναµένονται αλλά ούτε και έχουν προγραµµατισθεί –τουλάχιστον,
δεν έχουν δηµοσιοποιηθεί από το υπουργείο Εξωτερικών- κάποιες συνοµιλίες σχετικά µε το
θέµα της ελληνικής ΑΟΖ. Τα κυρίαρχα θέµατα, µε τα οποία θα ασχοληθούν οι δύο πλευρές,
θεωρούνται «χαµηλής πολιτικής», όπως η οικονοµία, η ανάπτυξη, οι επενδύσεις, η
εκπαίδευση, ο πολιτισµός, ο τουρισµός, η καταπολέµηση της λαθροµετανάστευσης, η
δικαιοσύνη και η υγεία. Παρόλα αυτά, δεν θεωρείται απίθανο το θέµα της ελληνικής ΑΟΖ να
συζητηθεί κατ΄ ιδίαν µεταξύ των δύο ηγετών.
Είναι προφανές ότι η τουρκική πλευρά ανησυχεί ιδιαίτερα για το θέµα, καθώς δεν θα ήθελε να
βρεθεί προ απροόπτου, σε περίπτωση που η Αθήνα αποφασίσει να προχωρήσει σε
ανακήρυξη της ελληνικής ΑΟΖ, εντός του επόµενου χρονικού διαστήµατος. Η Άγκυρα
γνωρίζει ότι οι έρευνες της PGS ολοκληρώνονται µέχρι τα τέλη Φεβρουαρίου, ότι υπάρχει
ενδιαφέρον από ξένους οµίλους να αποκτήσουν τα πακέτα των δεδοµένων (όπως για παράδειγµα, η Total, η Statoil και η Exxon), και ότι η επεξεργασία των σεισµικών δεδοµένων
θα ξεκινήσει τον επόµενο µήνα.
Το µείζον ερώτηµα είναι «αν η ελληνική κυβέρνηση έχει λάβει κάποια απόφαση σχετικά µε
την ελληνική ΑΟΖ και την εκµετάλλευση των πιθανών κοιτασµάτων υδρογονανθράκων». Στην
παρούσα φάση, σαφής απάντηση στο συγκεκριµένο ερώτηµα ίσως να µην είναι εφικτό να
δοθεί και από την ίδια την κυβέρνηση, καθώς είναι σχεδόν βέβαιο ότι αναµένει την
αξιολόγηση των ερευνών της PGS, που υπολογίζεται ότι θα ολοκληρωθεί το καλοκαίρι ή το
φθινόπωρο του 2013. Ωστόσο, µε βάση τα στοιχεία που δηµοσιοποιούνται, οι διαθέσιµες
προφανείς επιλογές της ελληνικής κυβέρνησης για την ΑΟΖ είναι συγκεκριµένες και µπορούν
να συνοψισθούν στις ακόλουθες:
Πρώτη επιλογή: Ανακήρυξη της ελληνικής ΑΟΖ
Η λήψη µιας τέτοιας απόφασης, που συνιστά προεκλογική δέσµευση του Έλληνα
πρωθυπουργού, δίνει τη δυνατότητα στην Ελλάδα να οριοθετήσει τη µέγιστη ΑΟΖ που
δικαιούται, όπως άλλωστε ορίζει και η Σύµβαση για το ∆ίκαιο της Θάλασσας, ενώ ταυτόχρονα
θέτει δίλληµα στην Τουρκία για το πώς θα αντιδράσει. Προς το παρόν, η Αθήνα δεν έχει
προχωρήσει στην ανακήρυξη της ελληνικής ΑΟΖ, προφανώς λόγω: α) της τουρκικής απειλής,
β) της αµερικανικής στάσης περί διευθέτησης του θέµατος µέσα από µια ελληνοτουρκική
συµφωνία (όπως του Αµερικανού βοηθού υπουργού Εξωτερικών για θέµατα Ευρώπης και
Ευρασίας, Philip H. Gordon, στις 27 Ιουλίου 2011), γ) της µη ολοκλήρωσης των ερευνών της
PGS, που θα έδινε µια πιο σαφή εικόνα των πιθανών κοιτασµάτων υδρογονανθράκων στις
προαναφερθείσες περιοχές, δ) της απουσίας ισχυρών ενδείξεων υποστήριξης από
ευρωπαϊκής πλευράς. Σήµερα, διαφαίνεται µια αλλαγή των δεδοµένων, τόσο λόγω της
εκτιµούµενης ως ένα βαθµό γαλλικής υποστήριξης, όσο και λόγω των αναµενόµενων
αποτελεσµάτων των ερευνών του Nordic Explorer. Εποµένως, στο επόµενο χρονικό διάστηµα
(από τα µέσα Μαρτίου έως το φθινόπωρο του 2013), αυξάνεται η πιθανότητα ανακήρυξης της
ελληνικής ΑΟΖ, η οποία ωστόσο αναµένεται να επιδεινώσει τις σχέσεις Αθηνών-Άγκυρας ή
και υπό ορισµένες συνθήκες να τις οδηγήσει στο ∆ιεθνές ∆ικαστήριο.
∆εύτερη επιλογή: ∆ιµερής συµφωνία Αθηνών-Άγκυρας
Η επιλογή αυτή περιλαµβάνει δύο περιπτώσεις. Η πρώτη αφορά διµερείς διαπραγµατεύσεις
µεταξύ Αθηνών και Άγκυρας, για την οριοθέτηση της ελληνικής ΑΟΖ στις θαλάσσιες περιοχές
που εφάπτεται της αντίστοιχης τουρκικής ΑΟΖ. Ουσιαστικά, πρόκειται για την προώθηση των
τουρκικών συµφερόντων και η πιθανότητα να καταλήξουν οι ελληνοτουρκικές
διαπραγµατεύσεις σε συµφωνία είναι µηδενική. Η δεύτερη περίπτωση αφορά τις διµερείς
διαπραγµατεύσεις, προκειµένου οι δύο πλευρές να χαράξουν-καθορίσουν τις εκατέρωθεν µη
αµφισβητούµενες θαλάσσιες περιοχές, και στη συνέχεια, µε βάση αυτή την κοινή αποδοχή, να
αποφασίσουν να οδηγηθούν στο ∆ιεθνές ∆ικαστήριο. Είναι προφανές ότι σ’ αυτή την
περίπτωση µόνο η Άγκυρα θα µπορούσε να κερδίσει, καθώς η απόφαση του ∆ιεθνούς
∆ικαστηρίου πολύ πιθανόν να κρύβει εκπλήξεις (µη οριοθέτηση των επικαλυπτοµένων
υφαλοκρηπίδων και συνεπώς των ΑΟΖ µε βάση τη µέση γραµµή ή µη αναγνώριση του
δικαιώµατος της ΑΟΖ σε έναν αριθµό ελληνικών νησίδων και βραχονησίδων). Επιπρόσθετα,
δηµιουργεί προηγούµενο, το οποίο θα λάβουν σοβαρά υπόψη οι υπόλοιπες χώρες (Αλβανία,
Λιβύη και Αίγυπτος), που έχουν κοινά θαλάσσια σύνορα µε την Ελλάδα και δεν προτίθενται
να συµφωνήσουν σε διµερές επίπεδο µε βάση τη Σύµβαση για το ∆ίκαιο της Θάλασσας.
Τρίτη επιλογή: ∆ιακρατική συµφωνία
Πρόκειται για µια πολύπλοκη και χρονοβόρα διαδικασία διαπραγµάτευσης µεταξύ των
ενδιαφερόµενων χωρών, δηλαδή της Ελλάδας και όσων έχουν θαλάσσια σύνορα µε την
Ελλάδα, προκειµένου να καταλήξουν σε κοινά αποδεκτή συµφωνία σχετικά µε την οριοθέτηση
των ΑΟΖ τους. Στο πρόσφατο παρελθόν, η πρόταση αυτή τέθηκε τόσο από την τουρκική [1]
όσο και από τη λιβυκή πλευρά [2]. Ουσιαστικά, η επιλογή αυτή, εκτός του ότι δεν εξυπηρετεί
τα ελληνικά συµφέροντα και απαιτεί τη συναίνεση όλων των ενδιαφεροµένων πλευρών, θα
οδηγήσει σε ένα κυκεώνα, σε αλλεπάλληλες ατέρµονες διαπραγµατεύσεις, και τελικά, σε
προσφυγή στο ∆ιεθνές ∆ικαστήριο µε απρόσµενες εξελίξεις.
Τέταρτη επιλογή: Μη ανακήρυξη της ελληνικής ΑΟΖ
Μέχρι στιγµής, η ελληνική κυβέρνηση επέλεξε να µην λάβει την απόφαση ανακήρυξης της
ΑΟΖ, προκειµένου να ολοκληρωθεί η επεξεργασία των σεισµικών δεδοµένων και µέχρι τότενα αποφύγει την αναµενόµενη αντίδραση των περιφερειακών κρατικών δρώντων και κυρίως
της Τουρκίας. Ουσιαστικά, η µη ανακήρυξη της ελληνικής ΑΟΖ χαρακτηρίζεται ως µια
προσωρινή επιλογή, η οποία θα διαρκέσει µέχρι η Αθήνα να αποφασίσει ότι δεν της αρκεί να
περιορισθεί στην εκµετάλλευση των υδρογονανθράκων που βρίσκονται εντός των µη
αµφισβητούµενων θαλάσσιων περιοχών της ∆υτικής Ελλάδας και νοτίως της Κρήτης ή µέχρι
η Άγκυρα να προβεί σε προκλητική ενέργεια εντός της εν δυνάµει ελληνικής ΑΟΖ (έναρξη
ερευνών ή ανακήρυξη και οριοθέτηση της τουρκικής ΑΟΖ, κτλ) ή ακόµη µέχρι να λάβει τη
σαφή υποστήριξη συγκεκριµένων χωρών της ΕΕ (για παράδειγµα, της Γαλλίας ή και της
Γερµανίας).
Η Άγκυρα γνωρίζει πολύ καλά ότι δεν έχει τη δυνατότητα να εκµεταλλευθεί τα πιθανά
κοιτάσµατα υδρογονανθράκων εντός της εν δυνάµει ελληνικής ΑΟΖ. Εκτός κι αν µελλοντικά
αποκτήσει την κατάλληλη τεχνολογία και προβεί µόνη της σε έρευνες, γεωτρήσεις και
εκµετάλλευση, αγνοώντας τη διεθνή νοµιµότητα. Ακόµη όµως και σ’ αυτή την περίπτωση θα
κινηθεί εκτός της διεθνούς νοµιµότητας. Εποµένως, αυτό που της αποµένει να πράξει είναι να
προβάλει την ισχύ της, προκειµένου να προκαλέσει «φοβικά σύνδροµα», ώστε σε πρώτη
φάση να αποθαρρύνει την ελληνική πλευρά, και στη συνέχεια να την οδηγήσει σε µια διµερή
συµφωνία. Σε περίπτωση που δεν το κατορθώσει, θα επιδιώξει να δηµιουργήσει τετελεσµένα
(ίσως και τύπου Ιµίων), θα ισχυρισθεί ότι το θέµα απαιτεί διακρατική συµφωνία διότι
υπονοµεύει τα συµφέροντα των υπόλοιπων χωρών, θα προκαλέσει θερµά επεισόδια των
οποίων η έκβαση είναι αδύνατον να εκτιµηθεί στην παρούσα φάση, και τελικά, ίσως προβεί
στην ανακήρυξη της τουρκικής ΑΟΖ.
[1] Χρήστος Μηνάγιας, www.geostrategy.gr, «Παρασκηνιακά παιχνίδια της Άγκυρας», 4 Απριλίου 2012
http://www.geostrategy.gr/pdf/20120404%20Backstage%20Games%20of%20Ankara.pdf
[2] Βασίλης Γιαννακόπουλος, ΝΑΥΤΕΜΠΟΡΙΚΗ, «Προβληµατίζει η λιβυκή στάση στο θέµα της ΑΟΖ», 3
Ιανουαρίου 2013
Εγγραφή σε:
Σχόλια ανάρτησης (Atom)
0 Responses to “Οι επιλογές της κυβέρνησης για την ΑΟΖ”
Δημοσίευση σχολίου